“มวยไทย” ศิลปะการต่อสู้ประจำชาติไทย มีความโดดเด่นด้านการใช้ร่างกายเป็นอาวุธในการต่อสู้ ทั้ง หมัด เท้า เข่า ศอก และศีรษะ หรือที่เรียนกันว่า นวอาวุธ (บางตำราอาจมีการใช้ปากกัดจึงเรียกเป็น ทศอาวุธ
สมัยกรุงศรีอยุธยา
เหตุการณ์ทางประวัติศาสตร์ที่เกี่ยวข้องกับมวยไทยในสมัยอยุธยา สมัยสมเด็จพระสรรเพชญ์ที่ 8 หรือพระเจ้าเสือ โปรดการชกมวยมากจนทรงปลอมพระองค์มาชกมวยกับชาวบ้าน และชนะคู่ต่อสู้มีฝือฉกาจได้ถึง 3 คน ได้แก่ นายกลาง หมัดตาย,นายใหญ่ หมัดเหล็ก และนายเล็ก หมัดหนัก โดยนักมวยทั้ง 3 คน ได้รับความพ่ายแพ้อย่างบอบช้ำจากฝีมือการชกมวยไทยของพระองค์
และเมื่อพระมหากษัตริย์ทรงโปรดการชกมวยไทยมากเช่นนี้ จึงทำให้มีการฝึกมวยไทยขึ้นอย่างแพร่หลาย ในราชสำนัก ขยายไปสู่ชาวบ้าน และวัด โดยเฉพาะวัด ถือว่าเป็นแหล่งประสิทธิ์ประสาทวิชามวยไทยขนานเอก
อีกหนึ่งเหตุการณ์สำคัญที่เกี่ยวข้องกับมวยไทยในสมัยกรุงศรีอยุธยานั่นคือ เรื่องราวของ นายขนมต้ม วีรชนคนกล้าที่ทำให้ข้าศึกรู้จักแม่ไม้มวยไทย เมื่อครั้งที่นายขนมต้มถูกจับเป็นเชลย และถูกกวาดต้อนไปอยู่ที่กรุงอังวะ ประเทศพม่า เมื่อ พ.ศ. 2310 พม่าได้จัดให้มีการฉลองชัยชนะ ในการทำสงครามกับไทย และสุกี้พระนายกองได้คัดเลือกนายขนมต้ม ให้ขึ้นชกกับนักมวยพม่า นายขนมต้มสามารถชกชนะนักมวยพม่าได้ถึง 10 คน พระเจ้ากรุงอังวะจึงตรัสชมเชยว่า “คนไทยถึงแม้จะไม่มีอาวุธในมือ มีเพียงมือเปล่า 2 ข้าง ก็ยังมีพิษสงรอบตัว”
สมัยกรุงธนบุรี
ในสมัยที่สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชทรงเป็นเจ้าเมืองตาก ได้ทรงมีทหารเอกคู่ใจที่มีความสามารถด้านมวยไทยเป็นอย่างมาก และเป็นทหารชั้นแนวหน้าชื่อว่า นายทองดี ฟันขาว หรือจ้อย ชาวเมืองพิชัย ซึ่งต่อมาได้เป็น พระยาพิชัยดาบหัก
สมัยกรุงรัตนโกสินทร์
ในระยะต้นของ รัชกาลที่ 1 – 5 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ กษัตริย์ไทยที่ทรงโปรดการกีฬาเป็นอย่างมาก เช่น สมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก ทรงโปรดกีฬามวยไทยอย่างต่อเนื่อง ในสมัยนั้นมีฝรั่งสองคนพี่น้องเข้ามาหาคู่ชกมวยชนิดมีเดิมพัน พระองค์ได้ทรงจัดส่งหมื่นผลาญ นักมวยผู้เก่งกาจขึ้นชกกับฝรั่งสองพี่น้อง แม้ว่ารูปร่างของ หมื่นผลาญ จะเล็กและดูเสียเปรียบฝรั่งอยู่มาก แต่ด้วยฝีมือการใช้แม่ไม้มวยไทยที่สุดยอด ออกอาวุธครบทั้ง หมัด เท้า เข่า ศอก ฝรั่งสองพี่น้องจึงพ่ายแพ้กลับไป สมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้โปรดให้พระเจ้าลูกยาเธอหลายพระองค์หัดเล่นกระบี่กระบอง พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระองค์ทรงมีความชำนาญในกีฬามวยไทย จึงจัดให้มีการแข่งขันชกมวยขึ้นในชนบทและในกรุง นอกจากนี้ได้ทรงแต่งตั้งผู้มีฝีมือในกีฬามวยให้เป็นหัวหน้าในการจัดกีฬา และให้มียศตำแหน่งด้วย